در سال دهم هجری، پیامبر اسلام (ص) در بازگشت از آخرین حج خود، در محلی به نام غدیر خم، با جمعیتی بالغ بر 120 هزار نفر از مسلمانان، واقعه عظیمی را رقم زدند. حضرت محمد (ص) در این اجتماع، پس از حمد و ثنای الهی، به جانشینی خود اشاره کرده و حضرت علی (ع) را به عنوان “وصی” و “خلیفه” خود معرفی فرمودند و با صراحت بیان کردند که «هر کس من را مولا و سرپرست خود می‌داند، علی هم مولا و سرپرست اوست».
این واقعه تاریخی، به عنوان «غدیر خم» شناخته می‌شود و در آن، امام علی (ع) به عنوان جانشین و وصی پیامبر (ص) معرفی شدند. غدیر خم، از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام است و در آن، مسیر هدایت و امامت مسلمانان تا ابد روشن شد. این واقعه، اهمیت ولایت و امامت معصوم را در تداوم مسیر اسلام ناب محمدی (ص) نشان می‌دهد. در احادیث از این روز به عنوان بزرگ‌ترین عید الهی نیز یاد می‌شود و مسلمانان در سراسر جهان این روز را گرامی داشته و جشن می‌گیرند.
اعمال عید غدیر
نماز: نمازهای متعددی برای روز عید غدیر وجود دارد که برجسته‌ترین آن‌ها، نماز غدیریه می‌باشد. در این نماز، بعد از سوره حمد، سوره شمس خوانده می‌شود.
روزه: روزه گرفتن در روز عید غدیر ثواب بسیار زیادی دارد و از جمله افضل روزه‌ها دانسته شده است. در روایات نیز، ثواب‌های بسیار زیادی برای روزه گرفتن در عید غدیر بیان شده است. به عنوان مثال: «کسی که در عید غدیر را روزه بدارد، خداوند گناهان پنجاه سال او را می‌آمرزد». در روایتی دیگر از امام صادق (ع) آمده است: «روزه در روز غدیر خم معادل روزه‌ی تمام عمر دنیا است. اگر کسی به اندازه تمام عمر دنیا زنده بماند و تمام آن را روزه بگیرد، ثواب آن به اندازه ثواب روزه در روز غدیر است».
صدقه: صدقه دادن در روز عید غدیر مستحب است. در روایتی آمده است: «کسی که در روز غدیر صدقه دهد، خداوند گناهان او را می‌آمرزد و او را از اهل بهشت قرار می‌دهد».
دعا: در روایات، دعای مخصوصی برای روز عید غدیر سفارش شده است. متن این دعا در مفاتیح الجنان و سایر دعاها آمده است.
اطعام: اطعام در روز عید غدیر ثواب بسیار زیادی دارد و از جمله سنت‌های حسنه این روز است. در روایتی آمده است: «کسی که در روز غدیر به مؤمنین و صدیقین و شهدا افطار داده باشد، خداوند ثواب تمام روزه‌های او را از اول ماه رمضان تا آخر آن به او عطا می‌کند».
صله رحم: صله رحم و دیدار با خویشاوندان در روز عید غدیر مستحب است.
پوشیدن لباس نو: پوشیدن لباس نو در روز عید غدیر از جمله آداب این روز است.
شادمانی و سرور: شادمانی و سرور در روز عید غدیر مستحب است و مسلمانان باید در این روز به شکرانه نعمت ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) از خداوند متعال و ابراز ارادت به امام علی (ع) و ائمه معصومین (ع) بپردازند. در واقع، برگزاری جشن و سرور در روز عید غدیر، از جمله مصادیق ابراز ارادت به اهل بیت (ع) است.
آئین عید غدیر
شیعیان در روز عید غدیر به دیدار سادات می‌روند. سادات نیز به مناسبت این روز، مبلغی را به عنوان عیدی، هدیه می‌دهند.
مناسب ترین هدیه های عید غدیر
۱. کتیبه ها
کتیبه با متن خطبه غدیر: این کتیبه‌ها شامل ایراد خطبه پیامبر اسلام (ص) در غدیر خم هستند.
کتیبه با اشعار و مدایح: این کتیبه‌ها شامل اشعار و مدایح سروده شده در وصف امام علی (ع) و واقعه غدیر هستند.
کتیبه با تصاویری از واقعه غدیر: این کتیبه‌ها شامل تصاویری از واقعه غدیر خم هستند. این تصاویر می‌توانند شامل صحنه ایراد خطبه غدیر توسط پیامبر (ص)، بیعت مسلمانان با امام علی (ع) و دیگر موارد مربوط به این واقعه باشند.
کتیبه با آیات قرآن: این کتیبه‌ها شامل آیاتی هستند که به امامت و ولایت اشاره دارند.
۲. پرچم و بیرق
پرچم با عبارت «یا علی»: این پرچم‌ها شامل عبارت «یا علی» به خط های مختلف و در رنگ‌های متنوع هستند.
پرچم با تصاویری از واقعه غدیر: این پرچم ها شامل صحنه هایی از واقعه غدیر به همراه نوشته ها و احادیث باشند.
پرچم با رنگ‌های سبز و سفید: رنگ سبز رنگ اهل بیت (ع) و رنگ سفیی و طهارت است. استفاده از این دو رنگ در پرچم‌های عید غدیر، نمادی از ارادت به اهل بیت (ع) و تجلیل از واقعه غدیر است.
۳. تسبیح
انواع تسبیح از جنس های چوبی، استخوانی و سنگی با نوشته ی اسم امام علی و رنگ سبز مناسب عید غدیر وجود دارد.
۴. زیورآلات
انگشتر با نگین عقیق: عقیق به عنوان «سنگ امام علی (ع)» شناخته می‌شود و از جمله محبوب‌ترین سنگ‌های قیمتی برای هدیه دادن در عید غدیر است. انگشترهای عقیق در طرح‌ها و مدل‌های مختلفی موجود هستند و می‌توانند با طلای سفید یا زرد همراه باشند.
یا اسم امام علی (ع): انگشترهایی که نام امام علی (ع) را به صورت نقاشی یا چاپ روی خود دارند.
زیورآلات طلا و نقره: زیورآلات طلا و نقره با طرح یا نوشته‌هایی مربوط به عید غدیر و امام علی (ع) از جمله هدایای محبوب در این عید هستند.
۵. تنقلات
خرما: خرما از جمله مهم‌ترین و رایج‌ترین تنقلاتی است که در عید غدیر هدیه داده می‌شود. خرما در روایات اسلامی از جمله میوه‌های بهشتی معرفی شده است و خوردن آن در عید غدیر ثواب زیادی دارد.
آجیل و خشکبار: انواع آجیل و خشکبار مانند پسته، بادام، گردو و فندق از جمله تنقلات محبوب در عید غدیر هستند. این تنقلات علاوه بر طعم و مزه لذیذ، دارای ارزش غذایی بالایی نیز هستند و می‌توانند به عنوان هدیه‌ای سالم و مقوی به عزیزان داده شوند.
نقل و شیرینی: انواع مختلف نقل و شیرینی مانند شیرینی گردویی، شیرینی نخودی باقلوا و قطاب از جمله تنقلات محبوب در عید غدیر هستند.
محصولات فرهنگی عید غدیر
کتاب‌های مختلفی با موضوع غدیر، از جمله شرح خطبه غدیر، زندگینامه امام علی (ع) و فلسفه غدیر، به زبان‌های مختلف تألیف و منتشر شده‌اند. این کتاب‌ها می‌توانند منبع غنی برای مطالعه و پژوهش در مورد غدیر باشند.
فیلم و سریال: فیلم‌ها و سریال‌های متعددی با محوریت واقعه غدیر و زندگی امام علی (ع) ساخته شده‌اند. این آثار می‌توانند به انتقال مفاهیم غدیر به مخاطبان عام، به ویژه نسل جوان، کمک کنند.
شعر و مداحی: اشعار و مدایح سروده شده در وصف امام علی (ع) و واقعه غدیر، از جمله منابع پرمخاطب و تأثیرگذار در ترویج فرهنگ علوی هستند.
محصولات فرهنگی و هنری: دیگر محصولات فرهنگی و هنری با طرح‌ها و مضامین غدیری، می‌توانند در ترویج فرهنگ علوی در محیط‌های مختلف، از جمله خانه‌ها، مساجد و حسینیه‌ها، نقش داشته باشند.
علاوه بر این، می‌توان از روش‌های خلاقانه دیگری نیز برای معرفی غدیر و ترویج فرهنگ علوی استفاده کرد، از جمله:
- برگزاری مسابقات فرهنگی و هنری با موضوع غدیر
- برگزاری جشن‌ها و همایش‌های غدیری
- برپایی ایستگاه‌های صلوات و توزیع نذری
- راه‌اندازی پویش‌های مجازی با محوریت غدیر
عید غدیر، فرصتی مغتنم برای شناخت بیشتر امام علی (ع) و فلسفه غدیر است. با استفاده از محصولات فرهنگی عید غدیر و روش‌های خلاقانه دیگر، می‌توانیم این آموزه‌های ارزشمند را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
